Wij werken samen met... Monumentengidsen 't Gilde
Coördinatoren Clasien en Jan dragen stokje over

Het doel van het Erfgoedcentrum Zutphen is om onze erfgoedschatten zo goed mogelijk toegankelijk te maken – óók de fysieke monumenten. Dat is mogelijk dankzij de inzet van tientallen monumentgidsen van 't Gilde van Zutphen. Tot 1 januari van dit jaar werden zij aangestuurd door Clasien Burkels en Jan Westerik. Nu heeft dit duo het stokje overgedragen aan opvolgers Paul van der Kuip en Henk Radstaake.

Bij de eerste plannen in 2018 waren zowel Jan als Clasien al betrokken. Clasien stapte er vol enthousiasme in: “Ik was net stadsgids geworden en vond het jammer dat ik bepaalde gebouwen niet in kon. Toen ik van dit plan hoorde, was ik meteen getriggerd.” Jan begeleidde de opstartfase en stapte drie jaar geleden weer in, als ‘de schaduw van’ Clasien – al klinkt dat veel bescheidener dan wat het in werkelijkheid behelsde. “Ik had al langer contact met Hendrik Haafkens (de toenmalige erfgoedmanager, red.), onder andere vanwege de stadsplattegrond in de Stationsstraat die we vanuit de stadswandelingen van ’t Gilde mogelijk maakten. We hebben ook bijvoorbeeld de plaatsing van de kanonnen gesponsord. Wij redeneren zo bij ’t Gilde: een bepaalde opbrengst mag je terug investeren in de stad.”

‘Ik dacht een A4’tje…’

Zowel Jan als Clasien herinneren zich de beginfase nog goed. Hendrik Haafkens klopte bij de stadsgidsen aan voor de samenwerking. Er werd vergaderd in het Oude Bornhof, maar inmiddels zijn de coördinatoren kind aan huis in het erfgoedcentrum. Jan stelde destijds voor de afspraken op papier te zetten. “Ik dacht op een A4’tje… maar het werd heel uitgebreid.” Het duurde dan ook even sinds de eerste gesprekken totdat eind 2020 de overeenkomst kon worden getekend. Toen ging het nog alleen om openstelling van de Burgerzaal. “Maar het plan was meteen al alles: de Sint-Jan, Wijnhuistoren, Berkelruïne… Hendrik begon niet klein”, aldus Clasien. Inmiddels zijn geleidelijk steeds meer monumenten aan het aanbod toegevoegd en voor de zomer van dit jaar komt daar ook nog de Bourgonjetoren bij. De vrijwillige monumentengidsen van ’t Gilde treden steeds op als gastheer en gastvrouw. Ze kunnen bezoekers alles over het monument en over de stad vertellen en ze doorverwijzen naar andere hoogtepunten.

Iets extra’s

In de Burgerzaal leefde eerst nog de gedachte dat er ‘iets extra’s’ moest zijn, tentoonstellingen bijvoorbeeld. De eerste was een tentoonstelling van de Chinese kunstenaar Lu Xinjian, daarna volgden diverse andere tentoonstellingen, zoals ‘Nieuwsteden in Europa’ en ‘Nooit Gebouwd’ over Zutphense bouwplannen die nooit zijn gerealiseerd. “Dat is ook heel leuk voor de gidsen. Maar nu denken we dat er eigenlijk niet iets extra’s hoeft te zijn; de zaal is van zichzelf al heel mooi”, vertelt Clasien. En het blijkt – want jaarlijks verwelkomen de monumentengidsen duizenden bezoekers.

Spin-off

Vooral Clasien heeft zich er sterk voor gemaakt dat de monumenten gratis toegankelijk zijn. “De toeloop ontstaat ook omdat het gratis is, ik zie het als de hartelijkheid van de stad. Het zorgt voor spin-off.” Om een goed idee te krijgen van het aantal bezoekers, zijn de gidsen ze gaan tellen. Zodoende kon ook worden vastgesteld dat de monumenten Burgerzaal, Wijnhuistoren, Sint-Jan en Berkelruïne in het afgelopen jaar maar liefst 46.907 bezoekers hebben ontvangen.

Dankzij de inzet van Clasien en Jan, samen met al die tientallen gidsen, is er echt iets neergezet waar veel belangstelling voor is. Jan: “Je probeert samen altijd het einddoel in de gaten te houden en ons niet te laten afleiden door strubbelingen.” Clasien: “We zijn reuze trots op onze gidsen. Ze zijn blij om gastheer of gastvrouw te zijn, ze zijn bereid om veel historische kennis op te doen en ze zijn gek op de monumenten. De pr eromheen helpt ook, dat werkt enthousiasmerend.”

Nu stoppen beiden als coördinator. Maar niet voordat ze hun werk zorgvuldig hebben overgedragen aan de opvolgers. En helemaal uit beeld raken ze niet: Jan blijft op de achtergrond actief in de organisatie, Clasien blijft bij de wandelingen. Ondanks al hun goede werk en het enthousiasme waarmee ze zich altijd hebben ingezet, vinden ze het plezierig om het stokje te kunnen overdragen. Clasien: “Als coördinator sta je altijd aan, ook in het weekend want op zaterdag en zondag zijn de monumenten ook open. Er gebeurt altijd wel wat. In december is de nieuwe prestatieovereenkomst met het Erfgoedcentrum Zutphen getekend en dat was voor ons een goed moment om te stoppen. We hebben de hele opbouw meegemaakt, de groep gidsen zien groeien naar nu 75 mensen en de nieuwe overeenkomst is meer een vertaalslag naar de dagelijkse gang van zaken.” Jan: “De organisatie staat, we kunnen het keurig overdragen. En het is ook goed dat er weer iemand anders komt, met een andere blik.” En Jan en Clasien? “Wij kijken met veel plezier terug. We zijn blij dat het zo succesvol is, dat de gidsen er zoveel plezier aan beleven en dat toeristen het zo gastvrij vinden.” Missen zullen ze het ook wel. Jan: “Het meeste toch wel ‘dat gedoe’.”

"De gratis openstelling is de hartelijkheid van de stad"
Clasien Burkels