Uniek project: op 15 oktober kun je mee graven met de archeologen

Voor iedereen, jong en oud, is er op zaterdag 15 oktober van 10.00 tot 16.00 uur een bijzonder archeologieproject bij de Spanjaardspoort in het Vogelpark in Zutphen te bezoeken. Een evenement dat uniek en wellicht eenmalig is in zijn soort omdat het publiek echt mag mee graven met de archeologen.

Aan de Vogelparkkant van de Spanjaardspoort wordt ter voorbereiding van deze publieksafgraving machinaal een flinke laag grond afgegraven. Hiermee wordt een aantal muren bloot gelegd en zo een begin gemaakt om deze door bezoekers verder te laten uitgraven. Bezoekers, kinderen onder begeleiding van volwassenen, hoeven dus niet met kruiwagens vol zand te sjouwen. Archeoloog Jos van Dalfsen geeft aan dat dit uniek is. Vaak mag je slechts vanaf afstand kijken. Nu mag je dus graven en borstelen op een restant muur die wel 2.5 meter breed is. De archeoloog houdt nog even geheim hoe lang de muren zijn, maar het schijnt een enorme omvang te hebben. “Het Vogelpark leent zich er ook toe, de ruimte is er. We zitten niemand in de weg, er liggen geen gasleidingen en datakabels overheen. Dus toen al die factoren samenkwamen, waardoor dit kan, ontstond de wens om dit een keer te organiseren. Maar het is niet iets wat makkelijk is. Er zijn maar weinig plekken in Zutphen waar het überhaupt kan. Waarbij je ook interessante dingen vindt en ja, zo'n muur is gewoon fantastisch. Het is ook voor iedereen herkenbaar”, aldus Van Dalfsen.
De muren worden na het onderzoek weer afgedekt met zand. Want de bakstenen zijn in al die eeuwen verzadigd geraakt en zullen anders kapot vriezen in de winter. Muren die je zichtbaar wilt laten zijn, moeten helemaal geconserveerd en opgemetseld worden.

Eerder zichtbaar geweest

“We weten wat we opgraven. Het is deels al in beeld geweest”, vertelt Van Dalfsen. “In 2000 kwam dit per ongeluk aan het licht bij de herinrichting van het Vogelpark. Toen is er een noodopgraving georganiseerd waarbij ambtenaren van de gemeente, vergelijkbaar met nu een soort van werkdag hadden. Zij hebben de muren deels bloot gelegd, waarbij zij geen graafmachines konden inzetten. Het archeologische team heeft 22 jaar geleden de opgraving onderzocht en gedocumenteerd. Onze klus nu is om te kijken wat de kwaliteit van het muurwerk is. Is dat in de afgelopen twintig jaar achteruit gegaan of is dat hetzelfde gebleven? Dat is monitoren van wat we doen met een archeologisch object In de bodem. En daarnaast zijn er, zeker nu met de bouw van de maquette van ‘Zutphen in 1485’, gewoon heel veel vragen bij gekomen. Hoe zaten bepaalde aansluitingen? Hoe is de precieze constructie geweest? We hebben het toen wel een beetje in beeld gehad, maar we willen beter archeologisch begrijpen hoe? Hoe is die barbacane opgebouwd? Welke elementen waren er, wat was het oudste? Zijn er kazematten (geschutskelders) in de barbacane aanwezig? Zijn er aanpassingen geweest?”

Kogelgat in de muur

Don Frederik en de Spaanse strijders hebben in 1572 een gat in de barbacane geschoten om vandaaruit de stad binnen te dringen. “Kunnen we het gat van de aanval opzoeken? De vraag is, is die er nog? Er was in de documentatie wel een gat te zien, maar ja, dat kan ook van een latere activiteit zijn. Dat soort vragen willen we graag goed beantwoorden. Daarom gaan we het ook iets groter aanpakken. Gaan we iets dieper achter de muren graven. En kijken of er nog veel meer ligt om alles nog beter te begrijpen. Zaterdags wordt er gegraven en leggen we de muren bloot. Dan gaan er hekken omheen en gaat het archeologische team op maandag met moderne technieken, digitaal, inmeten. Kloppen de oude inmetingen uit 2000?"

Programma

Tijdens de opgraving op zaterdag 15 oktober is er nog veel meer te doen voor jong en oud:

• Workshops archeologie (leer bijvoorbeeld werken met de metaaldetector). Vrijwilligers van het metaaldetectieteam zijn aanwezig met hun metaaldetectoren en je kunt met hen mee op jacht naar voorwerpen in de grond
• Buitententoonstelling over de Geboorte van Nederland in de Achterhoek
• ArcheoHotspot (vanaf 13 uur)

In het Baudartius naast de Spanjaardspoort zijn boeiende lezingen over archeologie, de omgeving en historie van dit gebied. De lezingen starten elk heel uur:

• 10.00 uur Archeoloog Michel Groothedde - 1572, Geboorte van Nederland in de Achterhoek
• 11.00 uur Archeoloog Jos van Dalfsen - Wat is archeologie, wat doe je, hoe werk je?
• 12.00 uur Constant Willems - Bouwhistorische lezing over de Nieuwstadspoort
• 13.00 uur ArcheoloogMichel Groothedde - 1572, Geboorte van Nederland in de Achterhoek
• 14.00 uur ArcheoloogJos van Dalfsen - Wat is archeologie, wat doe je, hoe werk je?
• 15.00 uur Constant Willems - Bouwhistorische lezing over de Nieuwstadspoort

Praktijk

“Normaal laten we ons werk altijd zien op open dagen. Met exposities, publicaties en met de ArcheoHotspot. Maar dat is theoretisch, je laat wel mooie objecten zien, maar nooit de praktijk. Dit is een keer het moment dat mensen zelf de praktijk kunnen ervaren. Een leuke manier om laagdrempelig in contact te komen met ons vak. Ja en dan nogmaals: om gewoon eens één keer een schep vast te houden en om echt een oude muur zelf bloot te kunnen leggen - dat ja, dat is heel gaaf”, besluit Jos van Dalfsen.

Graaf mee met de archeologen: 10 tot 16 uur, Vogelpark Zutphen (ingang tussen Isendoornstraat 1 en 3).
Elk uur een lezing in het Baudartius, inloop bij de eerste lezing is 9.45 uur. Laatste lezing start om 15 uur.
Aanmelden is niet nodig. Wie dat fijn vindt, kan zelf werkhandschoenen meenemen.