Klepelriemen terug in Sint-Janstoren

In de Sint-Janskerk in Zutphen legden Bouke van Dijk en Ton Zuethof begin deze maand de laatste hand aan een vitrine voor bijzondere klepelriemen. Deze zijn in de oorlogsjaren door Piet Dullaert veiliggesteld toen de klokken uit de kerk werden verwijderd om eventueel omgesmolten te worden voor oorlogsmunitie. Nu zijn ze zichtbaar voor het publiek. Margreet Keijzer nam zelf een kijkje voor onze erfgoednieuwsbrief.

"Nadat de klepelriemen door Dullaert jaren waren bewaard, zijn ze uiteindelijk in handen gekomen van Michel Groothedde, onze stadsarcheoloog. Ze kwamen aan in een oude doos, de doos waarin ze al die jaren hadden gelegen, veilig en onopvallend. Ze behoorden toe aan de Sint-Janskerk en daar zijn ze nu aan teruggegeven. Dit werd officieel gedaan op de 101ste geboortedag van Piet Dullaert, 12 oktober 2021.

De monumentengidsen Bouke van Dijk en Ton Zuethof namen de taak op zich om de klepelriemen in een vitrine te plaatsen en daarmee voor het publiek zichtbaar te maken. De plek waar de vitrine moest komen was bepaald: boven in de klokkentoren. Ton, installateur van origine, koos er voor om de elektra voor de verlichting van de vitrine via de balken te leiden. Boven in de klokkentoren gingen ze in de weer met ladders en gereedschap. Toen de vitrine hing en de verlichting aangesloten was op het centrale schakelsysteem in de kerk, mocht ik komen kijken.

Uitdagende tocht

Bouke van Dijk, voorheen docent aardrijkskunde, nam me mee naar de klokkentoren en een uitdagende tocht naar boven begon. Een smalle stenen wenteltrap werd gevolgd door diverse ladders en plateaus. Daar waar we tussendoor halt hielden kon Bouke mij telkens verhalen over de kerkgeschiedenis. Ik kon zelfs het uurwerk bekijken. We bereikten tenslotte de etage waar de klokken hingen. Buiten uitdagend was de klim ook interessant, want hier was ik nog nooit geweest. De verhalen van mijn persoonlijke gids gaven mij een kijkje in de geschiedenis van onder andere restauratie en het onderwijsproject uit 2017-2018. Daarbij konden groepen kinderen via de steigers die destijds rondom de kerk stonden, door een opening in de buitenmuur de kloketage betreden. De educatieve wandplaten hangen nog in de toren. Ik was door Bouke op de slagen van de klok voorbereid, maar niet meer bewust van tijd stond ik even verrast van schrik toen vlak naast me twee slagen klonken...

Na het passeren van de weer zwijgende klokken en de plaquette die de kerk tijdens de overhandiging in 2021 ook ontving, zag ik de vitrine. Bouke excuseerde zich voor de beschrijving die er op dit moment nog niet correct in bevestigd was. Daar lagen ze, de klepelriemen. Als je het hele verhaal hoort dan krijgen voorwerpen meerwaarde. Dat is hier dus ook het geval. Het verhaal van een man die zich in de oorlogsjaren had gerealiseerd wat er kon gebeuren met de klokken die niet als monumentaal waren gemerkt. Die zich ontfermd had over dat wat hij kon dragen.

Torenbeklimming

De klepelriemen zullen nu tijdens de zaterdagse openstellingen van de kerk te zien zijn. Iedereen kan onder begeleiding van de gidsen van het Gilde gratis mee de toren beklimmen. Tijdens deze klimexcursies, die drie kwartier duren, trakteren zij hun toehoorders op verhalen over de historie van de kerk, de verbouwing en nu dus ook met het verhaal over de klepelriemen." Vanaf 2 april zijn de kerk en de toren weer elke zaterdag geopend.

“Voor de groepen acht van de basisscholen, en de brugklassen van het voortgezet onderwijs zal er weer een onderwijsproject komen”, vertelt Bouke als we weer beneden zijn. “Net als bij het eerste project is ook nu weer door samenwerking met de Erfgoedcentra van Zutphen en Gelderland een mooi initiatief tot stand gekomen. Een student van de HAN heeft het project genaamd 'De verborgen schat' uitgewerkt.” Gebrandschilderd glas, dat in een put op het terrein van de kerkmeester is gevonden, vormt hierbij het uitgangspunt. Een project dat weer een stukje van het verleden kan ontsluiten.

De overhandiging is hier terug te kijken.

Margreeet Keijzer