Notariële archieven vanaf 1811

In 1811 is onder Franse wetgeving het notariaat hervormd. Voor de hervorming waren in Zutphen enkele notarissen gevestigd, maar in het algemeen maakten plaatselijke gerechten en weeskamers notariële akten op. Dit viel onder de zogenaamde "vrijwillige rechtspraak". In 1811 werden in het hele land notariële standplaatsen gecreëerd en vanaf dat moment handelde de notaris het grootste deel van de vrijwillige rechtspraak af. Vanaf 1811 zijn dus in vrijwel elke gemeente één of meerdere notarissen actief geweest.

Deze notarissen maakten akten op om afspraken tussen mensen vast te leggen. Met notariële archieven bedoelt het Regionaal Archief Zutphen (RAZ) uitsluitend de series akten die de notaris vanaf 1811 verplicht was te bewaren. Archiefbescheiden als correspondentie, boekhouding of huisvesting van een notariskantoor vallen niet onder de notariële archieven. Zie ook: informatieblad Oud-rechterlijke archieven en het informatieblad Weeskamer.

• Wat vindt u zoal in notariële archieven?
• Welke notariële archieven heeft het RAZ?
• Zoeken in de notariële archieven van het RAZ
• Afspraken over openbaarheid
• Akten die (nog) elders berusten
• Valkuilen bij het onderzoek
• Literatuur en websites

Wat vindt u zoal in de notariële archieven?

Ook voor zaken waarvoor u vandaag de dag naar de notaris gaat, ging men vroeger naar de notaris om een akte te laten opmaken. De volgende soort akten treft u in de notariële archieven aan:

• Testamenten.
• Akten van overdracht van onroerend goed en hypotheek.
• Boedelscheiding (ook boedelverdeling).
• Akten van huwelijkse voorwaarden.
• Akten van koop en verkoop van roerende goederen.
• Royementen (vaak niet in minuut aanwezig).
• Nummerverwisseling nationale militie.

Welke notariële archieven heeft het RAZ?

Van een groot aantal notarissen met standplaats de (huidige) gemeenten Brummen, Lochem en Zutphen bewaart het RAZ de archieven. Eerder waren deze archieven door de notarisbewaarder overgebracht naar het Gelders Archief (GA) in Arnhem. Daar liggen ook de archieven van notarissen die tot het verzorgingsgebied van het RAZ behoren, maar die (nog) niet zijn overgebracht. In sommige gemeenten is alleen aanvankelijk (bijvoorbeeld Warnsveld) of met onderbrekingen (bijvoorbeeld Gorssel) een notaris gevestigd geweest. Alle notarissen waarvan het RAZ de archieven bewaart, zijn opgenomen in een tabel.

Tabel met overzicht van de notarissen

Zoeken in de notariële archieven van het RAZ

In 2008 is het RAZ gestart met het notarissenproject: alle akten worden door vrijwilligers geïndexeerd. Dat doen ze aan de hand van het oorspronkelijke repertorium (chronologische lijst van ingeschreven akten). De gegevens die daarin staan vermeld worden overgenomen in de Collectie Genealogie. Zo worden de comparanten vermeld, de datum, het akte- en inventarisnummer, de standplaats en naam van notaris en tenslotte een korte omschrijving van de inhoud.

Zodra alle akten van een notaris zijn beschreven, worden de gegevens uit de database online gezet. In bovenstaande tabel is aangegeven welke akten via de Collectie Genealogie van het RAZ doorzoekbaar zijn op naam, datum en inhoud. Van de meeste notariële akten zijn nog geen scans beschikbaar. Heeft u een akte gevonden waar u graag een scan van wilt? Klikt u dan op het mailicoontje onder de bronvermelding en stuur uw bericht naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Houd er rekening mee dat er ook beschrijvingen zijn gemaakt van akten die in brevet zijn opgemaakt en waarvan dus geen minuut is bewaard. In de database is dat aangegeven door de vermelding "akte niet aanwezig". Hiervan kunt u dus ook geen scans aanvragen.

De akten die bij het RAZ berusten maar nog niet zijn opgenomen in de database, zijn toegankelijk met behulp van de oorspronkelijke repertoria. Sommige repertoria zijn erg moeilijk leesbaar. U kunt de repertoria uit de depots opvragen door gebruik te maken van de inventarissen:

0349 Notariële archieven Zutphen
2068 Notariële archieven Brummen.
3018 Notariële archieven Warnsveld.
5060 Notariële archieven Gorssel.

Via het Centraal Testamentenregister (CTR) in Den Haag kunt u zoeken naar testamenten vanaf 1890. Het CTR houdt bij door welke persoon op welke datum en voor welke notaris een testament is gemaakt. De notaris geeft dit op. De inhoud van het testament is daar niet bekend.

Afspraken over openbaarheid

De notariële akten die zijn overgebracht naar het RAZ zijn allemaal openbaar. Over testamenten en codicillen opgemaakt ná 1915 beschikt het RAZ niet. Omdat er voor die akten een ander openbaarheidregime geldt, berusten zij nog onder de verantwoordelijkheid van het Gelders Archief of van de notarisbewaarder.

Akten die (nog) elders berusten

Voor de akten van notarissen die volgens het bovenstaande overzicht nog berusten bij het Gelders Archief kunt u aldaar terecht. Akten van notarissen die opgemaakt zijn ná 1935 en die niet zijn overgebracht naar de openbare archiefbewaarplaatsen (RAZ of Gelders Archief) berusten bij de opvolgende notaris of notarisbewaarder. Akten die ouder zijn dan 75 jaar zijn ter inzage voor bezoekers. Voor akten jonger dan 75 jaar geldt dat voor direct betrokkenen informatie uit de akten op te vragen is, dit ter beoordeling van de notarisbewaarder. Aan deze dienst kunnen kosten verbonden zijn. Een overzicht van de opvolgerarchieven (protocollenregisters) vindt u op website van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB). Op deze site zijn ook de voorwaarden te lezen voor het aanvragen van een akte.

Valkuilen bij onderzoek

• Akten die in brevet zijn opgemaakt, zijn vanaf het repertorium in de voorouderdatabase beschreven, maar zijn niet in minuut beschikbaar. In de Collectie Genealogie is dat aangegeven met de vermelding "akte niet aanwezig". Het gaat hier meestal om machtigingen, akten van bekendheid en toestemmingen (tot huwelijk, royeren).
• Repertoria zijn soms erg klein en slordig geschreven. Het ontcijferen van persoonsnamen is in veel gevallen daarom erg moeilijk. Mist u een naam? Probeer dan ook eens te zoeken op jaar en plaats.
• De keuze voor een notaris is vrij, men is niet verplicht een notaris te kiezen in de eigen woonplaats. Het is dus belangrijk om te weten welke notaris de gezochte akte heeft opgemaakt.
• Andere genealogische informatie vindt u in de collectie Genealogie. Bekijk de actuele inhoudsopgave voor een overzicht van de geïndexeerde bronnen.
• Het icoontje van een documentje met een camera achter een notariële akte in de Collectie Genealogie betekent dat er scans van het register beschikbaar zijn. Dat wil zeggen; van sommige akten in dat register. Wanneer die specifieke akte beschikbaar is, is er alleen een camera zichtbaar.

Literatuur en websites

• F.L. Hartong, Register der protocollen van notarissen in Nederland (Rotterdam 1916). Overzicht van notarissen van ca. 1550 tot 1916.
• J.E. Kasdorp, Register van protocollen der notarissen die in de periode 1916-1969 in Nederland in functie waren (Haarlem 1970).
• J.E. Kasdorp, Register van protocollen der notarissen die in de periode 1916-1984 in Nederland in functie waren (Amsterdam 1985).
• Rob van Drie, Nico Plomp, Aad van der Tang, Genealogie. Van Stamboom tot familiegeschiedenis (Utrecht 1988).
• Pieter van Wissing (red.), Geldersen Gezocht. Gids voor stamboomonderzoek in Gelderland (Arnhem 1996).
• Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB).
• Centraal Testamenten Register (CTR).
• Nationaal Archief, informatieblad 32 "Op zoek naar gegevens in archieven van notarissen"

Naar boven